Jak rozpoznać PCOS (zespół policystycznych jajników)? - objawy i sposoby leczenia

Jak rozpoznać PCOS - objawy i przyczyny zespołu policystycznych jajników

Czujesz, że Twoje ciało wysyła Ci sprzeczne sygnały? Nieregularne miesiączki, niespodziewane problemy z cerą czy wahania wagi potrafią spędzić sen z powiek. Jeśli te problemy brzmią znajomo, być może Twoje hormony próbują Ci coś powiedzieć. Jedną z możliwych przyczyn jest zespół policystycznych jajników. To nie wyrok, a sygnał, by lepiej zadbać o siebie. Dowiedz się, jak rozpoznać to zaburzenie, jakie są jego przyczyny i jakie kroki możesz podjąć, by odzyskać kontrolę nad swoim zdrowiem.

PCOS – co to jest? Poznaj podstawy

PCOS (od ang. Polycystic Ovary Syndrome) to inaczej zespół policystycznych jajników – jedno z najczęstszych zaburzeń hormonalnych, które dotyka nawet co dziesiątą kobietę w wieku rozrodczym. Jego istotą jest nadprodukcja męskich hormonów płciowych (androgenów) i zaburzenia owulacji. Prowadzi to do szeregu objawów wpływających na cykl miesiączkowy, płodność i wygląd. Choć nazwa sugeruje obecność torbieli, nie każda kobieta z PCOS ma charakterystyczny obraz policystycznych jajników w USG.

Zespół policystycznych jajników – przyczyny, czyli skąd to się bierze?

Chociaż dokładne przyczyny zespołu policystycznych jajników nie są w pełni poznane, eksperci wskazują na złożone podłoże, w którym kluczową rolę odgrywają:

Czynniki genetyczne: Skłonność do PCOS może być dziedziczna.
Insulinooporność: Wiele kobiet z PCOS ma obniżoną wrażliwość komórek na insulinę. Organizm, próbując to zrekompensować, produkuje jej więcej, co z kolei stymuluje jajniki do nadmiernej produkcji androgenów.
Zaburzenia hormonalne: Charakterystyczny jest podwyższony poziom hormonu luteinizującego (LH) w stosunku do hormonu folikulotropowego (FSH), co zakłóca prawidłowe dojrzewanie pęcherzyków jajnikowych.
Czynniki środowiskowe: Niewłaściwa dieta, przewlekły stres i niska aktywność fizyczna mogą nasilać objawy.

Zespół policystycznych jajników (PCOS) - objawy, leczenie, przyczyny

Policystyczne jajniki – objawy, które powinny Cię zaniepokoić

Te objawy policystycznych jajników mogą występować w różnym nasileniu i kombinacjach. Diagnoza nie wymaga obecności wszystkich z nich.

1. Zaburzenia cyklu miesiączkowego
To jeden z najbardziej charakterystycznych symptomów, który pojawia się u około 90% pacjentek. Może przybierać formę:

Nieregularnych, rzadkich miesiączek (cykle dłuższe niż 35 dni).
Całkowitego braku miesiączki przez kilka miesięcy.
Cykli bezowulacyjnych, które uniemożliwiają zajście w ciążę.

2. Objawy nadmiaru androgenów (hiperandrogenizm)
Podwyższony poziom męskich hormonów powoduje widoczne zmiany w wyglądzie:

Hirsutyzm: Pojawienie się ciemnych włosków w miejscach typowych dla mężczyzn (np. nad górną wargą, na brodzie, klatce piersiowej).
Trądzik: Uporczywe zmiany zapalne, często na żuchwie, brodzie i szyi.
Łysienie androgenowe: Przerzedzanie się włosów na głowie, zwłaszcza na czubku i w okolicach skroni.
Łojotok: Nadmierne przetłuszczanie się skóry i włosów.

3. Problemy z metabolizmem i wagą

Nadwaga lub otyłość: Szczególnie otyłość brzuszna, gdzie tłuszcz gromadzi się w talii. Warto jednak pamiętać, że PCOS dotyka również szczupłe kobiety.
Trudności w redukcji masy ciała, nawet przy diecie i ćwiczeniach.
Insulinooporność, która zwiększa ryzyko rozwoju stanu przedcukrzycowego i cukrzycy typu 2.

Zespół policystycznych jajników – jakie badania wykonać? Proces diagnozy

Jeśli podejrzewasz u siebie PCOS, konieczna jest wizyta u ginekologa-endokrynologa. Aby postawić diagnozę, lekarz musi potwierdzić co najmniej dwa z trzech tzw. kryteriów rotterdamskich. Diagnostyka obejmuje:

Wywiad lekarski: Dotyczący regularności cykli i objawów.
Badania krwi: Ocena poziomu hormonów (testosteron, LH, FSH, prolaktyna) oraz parametrów metabolicznych (glukoza, insulina).
USG dopochwowe: Pozwala ocenić wygląd jajników i sprawdzić, czy obecne są liczne, małe pęcherzyki (obraz policystycznych jajników).

Sprawdź także: Badania lekarskie po 30-tce – jakie powinnaś wykonać raz w roku?

Zespół policystycznych jajników a ciąża – czy to się wyklucza?

Problemy z płodnością to częsty powód, dla którego kobiety dowiadują się o PCOS. Trudności wynikają głównie z braku owulacji. Jednak diagnoza PCOS nie jest wyrokiem bezpłodności. Wiele kobiet zachodzi w ciążę naturalnie po zmianie stylu życia, a inne z powodzeniem korzystają z leczenia farmakologicznego stymulującego owulację lub metod wspomaganego rozrodu. Kluczowe jest wdrożenie odpowiedniej terapii.

Sposoby leczenia PCOS – jak odzyskać równowagę?

Leczenie jest procesem długofalowym, skupionym na łagodzeniu objawów i zapobieganiu powikłaniom. Terapia zależy od dominujących symptomów i planów kobiety.

Zmiana stylu życia – fundament terapii
To absolutna podstawa, która może przynieść spektakularne efekty.

Dieta: Kluczowa jest dieta o niskim indeksie glikemicznym, bogata w warzywa, zdrowe tłuszcze i białko, a uboga w cukry proste i żywność przetworzoną. Już niewielka redukcja masy ciała (5–10%) może przywrócić regularne owulacje.
Aktywność fizyczna: Regularny ruch poprawia wrażliwość na insulinę i pomaga w kontroli wagi.

Leczenie farmakologiczne

Doustna antykoncepcja hormonalna: Reguluje cykle i redukuje objawy skórne oraz hirsutyzm.
Metformina: Lek stosowany w leczeniu insulinooporności, który poprawia metabolizm cukrów.
Leki stymulujące owulację: Stosowane u kobiet planujących ciążę.

Nieleczone policystyczne jajniki – jakie są konsekwencje?

Ignorowanie objawów i brak leczenia mogą prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych w przyszłości. Nieleczone policystyczne jajniki zwiększają ryzyko rozwoju:

Cukrzycy typu 2.
Chorób sercowo-naczyniowych (nadciśnienie, miażdżyca).
Niealkoholowego stłuszczeniowego zapalenia wątroby.
Zaburzeń nastroju, takich jak depresja i stany lękowe.
Rozrostu endometrium i raka błony śluzowej macicy z powodu braku regularnych miesiączek.

Sprawdź także: Pierwsze objawy perimenopauzy – jak je rozpoznać i co powinnaś wiedzieć?

FAQ – Najczęściej zadawane pytania

Czy PCOS można całkowicie wyleczyć?
PCOS jest schorzeniem przewlekłym, którego nie można wyleczyć, ale jego objawy można skutecznie kontrolować przez całe życie dzięki odpowiedniej terapii i stylowi życia.

Czy mając PCOS, mogę zajść w ciążę?
Tak, wiele kobiet z PCOS zostaje matkami. Często wymaga to leczenia i wsparcia medycznego, ale jest to jak najbardziej możliwe.

Czy muszę mieć nadwagę, żeby mieć PCOS?
Nie, PCOS diagnozuje się również u kobiet o prawidłowej masie ciała. Objawy i ich nasilenie są kwestią bardzo indywidualną.

Jaką dietę stosować przy PCOS?
Najlepsza będzie dieta przeciwzapalna o niskim indeksie glikemicznym, bogata w błonnik, zdrowe białko i tłuszcze. Należy unikać cukru i żywności przetworzonej.

Czy stres wpływa na PCOS?
Tak, przewlekły stres może nasilać objawy PCOS poprzez wpływ na poziom hormonów. Techniki relaksacyjne, takie jak joga czy medytacja, mogą być bardzo pomocne.

Źródła: